Met rode oortjes heb ik net De eeuwige terugkeer van het fascisme van Rob Riemen gelezen. Ik moest moeite doen nog een exemplaar te pakken te krijgen, het essay vliegt werkelijk de toonbanken over. Mijn verhitting is overigens eerder een gevolg van ergernis over de rommelige structuur van Riemens betoog dan van instemming ermee. De auteur citeert uitvoerig uit het werk van filosofen, schrijvers en andere intellectuelen en komt er pas later aan toe om iets van zijn eigen gedachten aan het papier toe te vertrouwen. Illustratief is een citaat van twee pagina’s (!) van Paul Valéry uit 1920. Nu kan deze auteur wat mij betreft niet genoeg aandacht krijgen, maar een aanhaling die bijna 4 procent van de totale lengte van het essay beslaat, is wel wat erg veel van het goede.
Riemen maakt ons – de maatschappij, dat ben jij – verantwoordelijk voor de opkomst en bloei van Geert Wilders en zijn beweging die, volgens Riemen, het prototype zijn van hedendaags fascisme. Ofschoon er zeker parallellen zijn tussen het ‘historisch’ fascisme en bepaalde opvattingen van Wilders c.s. gaat het mij vooral om het vertrekpunt van waaruit Riemen zijn redenering opbouwt. Hij schrijft over ‘[…] de gecorrumpeerde elites die de geestelijke leegte cultiveren waarin het fascisme weer groot kan worden.’ Afgezien van de vraag wat hij hiermee in vredesnaam bedoelt, doet hij in zijn van-de-hak-op-de-takstuk toch nog een paar rake observaties. Wat vindt Riemen vooral bedreigend? Dat is ‘[…] de crisis van de geest, de almaar groeiende trivialisering en debilisering van onze samenleving.’ Hier spreekt blijkbaar een vertegenwoordiger – wat heet: hartstochtelijk verdediger! – van de niet-gecorrumpeerde elite.
Goed, dat is dan vastgesteld. En dat is voor Rob Riemen voedingsbodem nummer één voor de eeuwige terugkeer van het fascisme. Maar wat is zijn remedie? Hoe kunnen we het tij keren? Riemens medicijn is, hou u vast, dat we van het leven moeten houden. ‘Pas wanneer wij de liefde voor het leven zullen terugvinden en ons leven weer willen wijden aan al wat waarlijk leven geeft – waarheid, goedheid, schoonheid, vriendschap, rechtvaardigheid, compassie en wijsheid -, alleen dan, en niet eerder, zullen we resistent worden tegen de dodelijke bacil die fascisme heet.’ Amen, had ik de neiging om eraan toe te voegen. Sympathiek, daar niet van, maar ik kreeg er een beetje een new age-gevoel van. Riemen, geef oprecht zoekenden een houvast, zei ik hardop terwijl ik het essay dichtsloeg. Cultuurpessimisme is tot daaraantoe, maar je wilt toch niet boven deze laatste deur lezen: ‘Laat varen alle hoop gij die hier binnentreedt!’
Mag ik degenen die willen strijden tegen trivialisering en debilisering van onze samenleving, én tegen de dodelijke bacil die fascisme heet, aanbevelen eens te kijken naar wat de vrijmetselarij te bieden heeft? Vrijmetselaren zoeken naar hun eigen waarheid, zonder vooroordelen en met ruimte voor ieder individu. Tijdens deze levenslange zoektocht is er weinig of geen plaats voor trivialisering en debilisering, want een vrijmetselaar pelt juist alle schillen af om te komen tot zijn diepste kern: het licht dat in hem straalt. Van dat licht wil hij een vonk, liefst een vuur!, afstaan in het westen, waar hij zich als vrijmetselaar doet kennen. Wie zo denkt en handelt, wordt inderdaad resistent tegen élke dodelijke bacil. Ook als die fascisme heet.
Auteur: Reinold webredactie@haagseloges.nl
HaagseLoges 